WEJŚCIE SMOKA

WEJŚCIE SMOKA

czyli opowieść o jednym z najpopularniejszych motywów średniowiecznej kultury

wykład bezpłatny 26 marca ( środa) godz. 20.00

niezbędne jest pobranie bezpłatnej wejściówki

opowiada DR MAGDALENA ŁANUSZKA

Smoki występowały w mitologiach kultur z całego świata – były to tajemnicze fantastyczne bestie: gady, które łączyły w sobie wszystkie cztery żywioły: żyć miały pod ziemią lub w wodzie, a ponadto latały i zionęły ogniem. Starożytni Rzymianie uważali, że smoki żyją na Wschodzie; w wierzeniach ludów północnych, na przykład Celtów, były to stworzenia pilnujące bram do zaświatów, strażnicy skarbów i sekretów bogów. W średniowiecznej kulturze smoki były niemal wszędzie: w sztuce sakralnej i świeckiej, w literaturze, w heraldyce i rodowych legendach, a nawet w traktatach medycznych. Liczni święci mieli w swych legendach epizody konfrontacji ze smokami. Smok zajmował też ważne miejsce w średniowiecznych traktatach o zwierzętach zwanych bestiariuszami.

Dr Magdalena Łanuszka, historyczka sztuki i miłośniczka średniowiecza opowie o fascynujących motywach związanych ze smokami, przewijających się przez literaturę i sztukę wieków średnich. Dlaczego smok boi się pantery i jak się kończyła jego konfrontacja ze słoniem? W jaki sposób produkowano barwnik zwany „smoczą krwią”? Czy możliwy był międzygatunkowy seks człowieka ze smokiem? I wreszcie – czy smok miał nieświeży oddech?

Określenie smoka jako symbolu zła jest zakorzenione w Biblii, między innymi w Psalmach, ale przede wszystkim w Apokalipsie, gdzie smok-szatan czyha na Niewiastę, interpretowaną jako Matka Boska. Tego apokaliptycznego smoka pokonać ma archanioł Michał, co często ukazywano w średniowiecznych ołtarzach. Z drugiej strony w sztuce dawnej święty rycerz walczący ze smokiem to nierzadko św. Jerzy. Smok występował jednak także w legendach innych świętych, których ilustracje zostaną pokazane na wykładzie. Wśród kobiet zaś „pogromczyniami” smoka były św. Małgorzata oraz św. Marta.

Głównym źródłem średniowiecznych bestiariuszy, czyli traktatów o zwierzętach, był późnoantyczny „Physiologus” – anonimowy tekst grecki, którego autor czerpał ze starożytnych dzieł dotyczących historii naturalnej (z twórczości Arystotelesa, Pliniusza Starszego, Herodota) oraz z pism wczesnochrześcijańskich. Ilustracje średniowiecznych bestiariuszy ukazują smoki w konfrontacji z innymi zwierzętami – gołębicami, panterą, słoniem. W XIII wieku Richard de Fournival napisał natomiast „Bestiariusz miłosny”, odnosząc legendy o zwierzętach do relacji męsko-damskich. Smok porównany w nim został do mężczyzn, którym dama nie powinna ufać.

 Smoki były także ważnym elementem świeckich romansów i legend rodowych – przykładowo, matka Aleksandra Wielkiego miała spłodzić dziecko ze smokiem, co ukazywano w rękopisach poematów, których bohaterem był Aleksander, zaś francuski ród Lusignan miał wywodzić się od Meluzyny – księżniczki i czarodziejki, która zamieniła się w smoka, gdy jej mąż złamał daną jej przed ślubem obietnicę. 

ZAPRASZAMY! WSTĘP WOLNY

POBIERZ WEJŚCIÓWKĘ