Henryk Berlewi-droga do awangardy

Lata 20. XX w. to w całej Europie czas wielkich zmian w sztuce, również w dziedzinie projektowania graficznego. Futurystyczna i dadaistyczna  literatura i poezja poszukiwały nowych form wypowiedzi, co pociągnęło za sobą konieczność wypracowania nowego układu typograficznego. Idea użyteczności sztuki, powszechność pracy maszynowej, nacisk na funkcjonalizm, standaryzacja – to hasła, wokół których artyści tamtych czasów prowadzą międzynarodową dyskusję.

Jeden z ojców nowej typografii – Jan Tschichold( 1902-1974), niemiecki teoretyk uznany za najwybitniejszego typografa XX w., zagrzewa środowisko twórców i teoretyków sztuki użytkowej do zerwania z rygorem i stylem tzw. starej typografii słowami:

„Dokonuję rewolucji typograficznej, która jest skierowana przeciwko (…) mdłej paseistycznej formie tomu poetyckiego, z jego ręcznie czerpanym papierem, z jego stylem rodem z XVI w., zdobionego galerami, Minerwami, Apollinami, wielkimi inicjałami, zawijasami i innym mitologicznym warzywem (…)”.

Rosyjska awangarda rozwija nową typografię w duchu konstruktywizmu i suprematyzmu, w Niemczech nowym zasady typografii buduje środowisko artystów skupionych w Bauhausie. W Holandii ton nadaje grupa De Stijl.

Idee te trafiają na podatny grunt w Polsce, gdzie koncepcja unizmu, a także typografii funkcjonalnej są jednymi z głównych założeń sztuki użytkowej, w tym plakatu i druków reklamowych.

Myśli te żywo rozwijane są w środowisku osób skupionych wokół artystów takich, jak: Henryk Berlewi( 1894-1967), Władysław Strzemiński( 1893-1952), Teresa Żarnowerówna( 1897-1950) i Mieczysław Szczuka(  1898-1927). To ich projekty typograficzne stają się wzorem plastycznym do naśladowania przez ówcześnie projektujących.

Henryk Berlewi, malarz i grafik, należał do najbardziej awangardowego nurtu polskiej sztuki nowoczesnej. Był mocno związany z artystyczną europejską awangardą. W latach dwudziestych wystawiał i przebywał w Berlinie. Jako teoretyk sztuki w 1924 r. ogłosił manifest  „Mechano-Faktura”, w którym odrzucił malarstwo iluzji przestrzennej na rzecz dwuwymiarowości płócien. Ograniczał skalę barw do białej, czarnej i czerwonej, wprowadził do swojej sztuki możliwość posługiwania się szablonami. W 1928 r. zamieszkał na stałe w Paryżu.  Został uznany za prekursora op-artu i minimal-artu. Jego biografia to opowieść o początkach awangardowej grafiki użytkowej i typografii w Polsce.

Zapraszamy na wykład  Henryk Berlewi( 1894-1967), od mechanofaktury do nowoczesnej typografii, który w czwartek 9 grudnia prowadzi Ewa Szachowska