CO NOWEGO W BELWEDERZE

ZOOM na Wiedeń. Co nowego w Belwederze?

19 marca( niedziela) godz. 20.00

opowiada KATARZYNA WESOŁOWSKA-EISL 

W marcowym spotkaniu z cyklu ZOOM na Wiedeń udamy się do wiedeńskiego Belwederu. Budowę Górnego Pałacu w Belwederze ukończono dokładnie w roku 1723. Z tej okazji w roku 2023 oprócz innych spektakularnych pokazów historie tego miejsca i jego zbiorów sztuki prześledzić możemy na wystawie: Belweder. 300 lat historii.

To imponujące barokowe pałacowo-ogrodowe założenie architektoniczne przetrwało w praktycznie niezmienionej formie, między innymi dlatego, iż od początku zaplanowane było, oprócz funkcji czysto reprezentacyjnych jako miejsce mieszczące kolekcje sztuki.

W 1777 roku Maria Teresa otworzyła dla publiczności Cesarską Galerię Obrazów w Górnym Belwederze – była to przełomowa decyzja pod znakiem oświeconego absolutyzmu: zbiory nie służyły teraz już tylko dworskiej reprezentacji, ale były wykorzystywane jako instrument edukacji ogółu społeczeństwa. W następnych epokach Belweder był także miejscem hucznych uroczystości, takich jak zaślubiny Marii Antoniny, rezydencją następcy tronu Franciszka Ferdynanda czy sceną podpisania austriackiego traktatu państwowego w 1955 roku. Wszystko to znajduje odzwierciedlenie w historii jego zbiorów.

Carl Goebel Młodszy, Sala marmurowa Dolnego Belwederu z rzeźbami z Kolekcji Starożytności Klasycznych, 1876

Jedną z wystaw rocznicowych, którą dokładniej omówimy na spotkaniu jest pokaz: Klimt. Inspirowany przez Van Gogha, Rodina, Matissa…

Po raz kolejny zajmiemy się twórczością Gustaw Klimta. Ale obecna wystawa pokazuje nam Klimta zupełnie nowego, urzeka wyborem wspaniałych, rzadko lub nigdy w Wiedniu niepokazywanych dzieł.

Ten najbardziej znany i rozpoznawalny artysta epoki przełomu wieków nie działał w pustce, nie był samotnikiem wyznaczającym nowe trendy w sztuce. Znał twórczość współczesnych mu artystów francuskich, włoskich, belgijskich, brytyjskich.  Wystawa pokazuje Klimta jako otwartego i innowacyjnego artystę, który nie krył źródeł swoich inspiracji, był zawsze ciekawy nowych trendów, często czerpiąc kreatywnie ze sztuki innych twórców.

Zdawał sobie sprawę, że Wiedeń na tle międzynarodowym jest miejscem, w którym co prawda w dziedzinie kultury bardzo dużo się dzieje, ale jest to miasto na mapie sztuki europejskiej niestety bardzo… zacofane i konserwatywne. To głównie mecenat dworu cesarskiego sprawia, że w sztukach plastycznych dominuje historyzm i akademizm. Zakładając wraz z grupa kolegów wiedeńską Secesje, Klimt stara się zerwać z tym dominującym konserwatywnym nurtem. Secesja w nowo powstałym pawilonie wystawowym organizuje m.in. pokazy współczesnych twórców europejskich.

Jakich artystów mógł znać Klimt, kto odwiedzał wówczas Wiedeń? W jakich jeszcze miejscach odbywały się pokazy sztuki współczesnej? Czy Klimt mógł znać twórczość Van Gogha? Czy kiedykolwiek widział jakiś obraz Matisse?

Aby odpowiedzieć na te pytania Muzeum Van Gogha w Amsterdamie oraz Belweder w Wiedniu zainicjowały w 2015 roku projekt badawczy. Jego rezultaty można oglądać na wystawie w Belwederze a wcześniej w Amsterdamie. Dokładnie zbadano jakimi drogami międzynarodowa sztuka trafiała do Wiednia, gdzie była pokazywana, jakie obiekty były kupowane przez znanych wiedeńskich kolekcjonerów lub prezentowane na pokazach w galeriach.

I najważniejsze dla nas, czy Klimt mógł je widzieć i się nimi inspirować?

W rezultacie na tej prestiżowej wystawie podziwiać możemy rzadko wystawiane dzieła Klimta z kolekcji prywatnych, jak niepokazywany publicznie od 1964 roku obraz „Węże wodne II” z 1906 r. czy niezwykle rzadko pokazywana ze względu na technikę pierwsza wersja tego tematu z 1904 r. A do tego cala plejada twórców takich jak Claude Monet, Jan Toorop, Ferdinand Knopf, August Rodin, Paul Cézanne, Henry Matisse…

Gustav Klimt, Johanna Staude, 1917-18, Belweder (Foto: Johannes Stoll / Belvedere, Wien)

Henri Matisse, Portret dziewczyny z zielonymi. Oczami, 1908 (Foto: Ben Blackwell © Succession H. Matisse / Bildrecht, Wien 2022)