GUIDO RENI.MIĘDZY RAFAELEM A CARAVAGGIEM
GUIDO RENI. MIĘDZY RAFAELEM A [...]
3 wykłady online 23 września-7 października 2024
dodatkowy dostęp do nagrań przez 7 dni od zakończenia całego cyklu wyłącznie dla posiadaczy karnetu
poniedziałki godz. 20.00
Paweł Bień – poeta, historyk sztuki, kulturoznawca. Na co dzień pracownik Działu Dawnego Malarstwa Europejskiego Muzeum Narodowego w Warszawie, autor książki poetyckiej „Światłoczułość” i ponad stu popularnonaukowych tekstów o malarstwie publikowanych m.in. na łamach „Spotkań z Zabytkami” i „Ruchu Muzycznego” oraz portalach takich jak niezłasztuka.net, Teologia Polityczna i in., wygłaszał wykłady m.in. na zaproszenie Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Instytutu Pamięci Narodowej, Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, kilkunastu muzeów i fundacji. Podróżuje po światowych muzeach jako ekspert „Wypraw ze sztuką”.
Oscar Wilde żartował, że dla XIX-wiecznej damy nie było nietaktu większego niż nie zemdleć przed dziełem Rafaela, choć – całkiem już serio – dodać można, że nie tylko panny z dobrych domów wyznawały wówczas kult mistrza z Urbino. Dla całych pokoleń malarzy, teoretyków i kolekcjonerów autor „Madonny Sykstyńskiej” był synonimem artystycznej doskonałości, a Giorgio Vasari uznał fakt narodzenia i śmierci malarza w Wielkie Piątki za dostateczny argument na rzecz namaszczenia go na boga sztuki. Czy w świetle dzisiejszego stanu wiedzy oraz gustów początku XXI stulecia Rafael nadal może być przyczyną estetycznych omdleń?
Boski Rafael to cykl spotkań z obrazami, rysunkami, grafikami oraz innymi przejawami talentu multidyscyplinarnego artysty żyjącego na przełomie XV i XVI wieku. Mistrz z Urbino zachwycał współczesnych, oczarowywał swoim talentem potężnych papieży, przyjaźnił się z wielkimi poetami, korespondował z Albrechtem Durerem i uważnie zerkał na artystyczne nowinki Leonarda da Vinci.
Podczas poniedziałkowych wykładów Paweł Bień omówi nie tylko znane i nieznane arcydzieła jednego z najsłynniejszych mistrzów renesansu, ale także opowie między innymi o talentach ojca Rafaela i jego artystycznych związkach z wielkim Piero dela Franceską, zdradzi co mistrz z Urbino zawdzięczał antycznym sarkofagom, komu malarz zaprojektował pałac, gdzie znajduje się jedyna jego monumentalna praca poświęcona mitologii oraz – o tajemniczym zaginięciu jedynego obrazu Rafaela pozostającego przez kilkanaście dekad w zbiorach polskich.
1. Cudowny młodzieniec czy cudowny mit? O wczesnej twórczości Rafaela 23 września 2024
Wielu dawnych badaczy chciało widzieć w Rafaelu cudowne dziecko, choć najwcześniejsze zachowane do dziś prace mistrza z Urbino pokazują, że jego droga do artystycznej maestrii była raczej długa i kręta.Doświadczenia wyniesione z pracowni ojca – nadwornego malarza rodu Montefeltro – konfrontowane następnie z zachwytem nad sztuką Perugina i współpraca z Pinturicchiem, stopniowo przekształcały nie tylko stylistykę prac Rafaela, ale nawet krąg tematów, którymi interesował się młody artysta.W baśniowych wizerunkach walczącego ze smokiem św. Jerzego, w nieco jeszcze kostycznych portretach czy wczesnych Madonnach dostrzec można zapowiedzi dojrzałego stylu artysty. Podczas pobytu w Perugii pojawiają się pierwsze zamówienia, a już niebawem pracowity młodzieniec zostanie członkiem cechu malarskiego rodzinnego Urbino. O artystycznych wzlotach i upadkach na drodze do wypracowania własnego języka malarskiego opowie podczas wrześniowego wykładu Paweł Bień.
2. Wielcy mistrzowie i porzucone zlecenia. O florenckim okresie twórczości Rafaela 30 września 2024
Kto wie, jak potoczyłaby się kariera Rafaela, gdyby nie zdecydował się na wyjazd do Florencji? Toskańskie miasto kusiło młodego artystę nie tylko przebogatą już wtedy historią rodzimego malarstwa i obecnością zamożnych mecenasów, ale także, a może przede wszystkim, żyjącymi tam tytanami sztuki.
Zetknięcie ze sztuką Michała Anioła i Leonarda da Vinci nie mogło pozostać bez wpływu na młodego przybysza. Rafael uważnie przypatruje się miękkości wykończenia obrazów da Vinciego, śledzi kompozycyjne rozwiązania Michała Anioła i coraz śmielej przysposabia sobie ich osiągnięcia. Florencki okres twórczości Rafaela, choć obejmuje raptem cztery lata, w niedługim życiu mistrza z Urbino jest czasem krystalizowania się artystycznej dojrzałości. To wtedy powstają między innymi podziwiane do dziś Madonny, choć nie każde zlecenie udało się artyście ukończyć – kiedy wezwano go do Rzymu, nie wahał się porzucić rozpoczętą pracę na rzecz dalszego rozwoju doskonale rokującej kariery.
3.Papieski ulubieniec, malarski mistrz. O rzymskim okresie twórczości Rafaela. 7 października 2024
Takich propozycji się nie odrzuca. Kiedy papieski architekt Donato Bramante zaproponował Rafaelowi przyjazd do Rzymu, młody artysta nie mógł wahać się długo. Niebawem sama głowa Kościoła żywo zainteresowała się jego twórczością, a na coraz bardziej prestiżowe zlecenia nie trzeba było czekać długo.Rzymskie lata to dla Rafaela czas wielkiej popularności. Zamówienia napływały od kardynałów i książąt, a ich liczbie trudno było podołać, wobec czego jedyną radą było prowadzenie doskonale zorganizowanego warsztatu. Kto pomagał Rafaelowi, i jak funkcjonowała taka artystyczna kooperatywa opowie podczas październikowego wykładu Paweł Bień.