WINO W SZTUCE I KULTURZE EUROPEJSKIEJ |

WINO W SZTUCE I KULTURZE EUROPEJSKIEJ

3 wykłady online  13-27 sierpnia  2025

środy godz. 20.00

POSIADACZE KARNETÓW UZYSKUJĄ DOSTĘP DO NAGRAŃ NA 7 DNI PO ZAKOŃCZENIU CAŁEGO CYKLU

opowiada DR MAGDALENA ŁANUSZKA

U progu corocznego winobrania zapraszamy na cykl 3 wakacyjnych wykładów o winie w sztuce! Napój ten już od starożytności funkcjonował w kontekście sakralnym i pełnił niezwykle ważną rolę w europejskiej kulturze. Od antycznych mitów, w których wino powiązane było z kultem określonych bogów, poprzez chrześcijaństwo, które uczyniło wino kluczowym elementem Eucharystii, trunek ten stał się stałym elementem codzienności całej Europy, nawet w regionach, w których klimat nie sprzyjał uprawie winorośli. Oczywiście z tego względu motywy związane z winiem pojawiały się w twórczości bardzo wielu artystów na przestrzeni wieków. 

13 sierpnia – Wino w greckiej i rzymskiej mitologii

Dla Greków i Rzymian wino było absolutnie podstawowym napojem codziennym, a także ważnym elementem kultu niektórych bóstw. Mitologia pełna jest opowieści związanych z winem, których ilustracje znajdziemy nie tylko w sztuce starożytnej, ale także wśród bardzo wielu europejskich dzieł nowożytnych. Jakie były antyczne święta związane z winem? Jakie postacie towarzyszyły Dionizosowi, i czy boga tego można porównywać z Chrystusem? Na czym polegał wielki skandal Bachanaliów w 186 r. p.n.e.?

Słuchacze wykładu poznają m.in. antyczne dzieła związane z winem, a także nowożytne przedstawienia Bachusa pędzla takich artystów jak Tycjan, Caravaggio, Velazquez czy Rubens. Zaprezentowane zostaną opowieści związane z winem w kontekście mitologicznym i ich funkcjonowanie w europejskiej sztuce na przestrzeni wieków. Wykład zawierać będzie treści przeznaczone dla słuchaczy pełnoletnich.

1. 2. 3.

1. Bachus, Ariadna, Sylen i Satyr, mozaika rzymska, Tunis, II w. n.e.

2. Michelangelo Merisi da Caravaggio, Chory Bachus, ok. 1593, Galeria Borghese w RzymieTeodor Rygier, Bachantka, 1887, Muzeum Narodowe w Krakowie
3. Teodor Rygier, Bachantka, 1887, Muzeum Narodowe w Krakowie,

20 sierpnia – Wino w Biblii i żywotach świętych

Stary Testament, podobnie jak inne źródła starożytne, zawiera wiele odwołań do wina – także w historiach, które związane są z motywami erotycznymi. Prawdziwie sakralną rolę zyskało jednak wino w chrześcijaństwie – Jezus nie tylko wielokrotnie w swym nauczaniu posługiwał się metaforą winnicy jako Królestwa Bożego, ale przede wszystkim podniósł wino do roli sacrum ustanawiając Eucharystię. Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa w Europie upowszechniło też uprawę winorośli, zaś wino znalazło się również w wielu opowieściach o cudach z żywotów świętych.

Słuchacze wykładu zobaczą m.in. słynne przedstawienia takich tematów biblijnych jak Pijaństwo Noego, Spojenie Lota, Gody w Kanie Galilejskiej, Ostatnia Wieczerza, a także specyficzne wizerunki Chrystusa w Tłoczni Mistycznej, św. Benedykta błogosławiącego wino, czy też św. Urbana patrona winiarzy. Wykład zawierać będzie treści przeznaczone dla słuchaczy pełnoletnich.

1. 2. 3.

1. Michał Anioł, Pijaństwo Noego, 1509, sklepienie Kaplicy Sykstyńtyskiej

2. Tocznia Mistyczna z Lelowa, 1647, Muzeum Narodowe w Krakowie

3. Leonardo da Vinci, Ostatnia Wieczerza w Santa Maria delle Grazie w Mediolanie, ok. 1495-1498,

27 sierpnia –  Wino w europejskiej codzienności. 

Nie tylko jako sacrum, ale także w roli profanum wino miało olbrzymią rolę w średniowiecznej kulturze europejskiej. W okresie tzw. optimum klimatycznego (ok. 800-1300) warunki do uprawy winorośli były niezłe nawet w regionach na północ od dawnego imperium rzymskiego. Winobranie weszło na stałe w średniowieczne ilustracje kalendarzy, zaś poradniki zdrowego życia dużo miejsca poświęcały właściwościom różnych win. Z kolei rola tego trunku w literaturze pięknej – zwłaszcza w kontekście romansów i zdrad – sprawiła, że w sztuce rodzajowej wino stało się motywem kojarzonym z cudzołóstwem.

Słuchacze wykładu poznają m.in. rolę winiarstwa w średniowiecznych cyklach „prac miesięcy”, ilustracje romansów rycerskich, w których ważną rolę odgrywało wino, a także późniejsze, nowożytne przedstawienia wina w malarstwie rodzajowym.

1.   2.    3.

1. Ilustracja września, Psałterz Fécamp, ok. 1180, Haga Koninklijke Bibliotheek,

2. Tristan i Izolda na statku, miniatura z rękopisu Compilation arthurienne de Micheau Gonnot. Gautier Map, Roman de Lancelot (Lancelot propre), BnF, manuscrit Français 112, fol. 239r

3. Jan Vermeer van Delft, Kieliszek wina, ok. 1658, Gemäldegalerie, Berlin

KUP KARNET