PROROCY MALARSTWA I

PROROCY MALARSTWA. SZTUKA NABISTÓW

cykl czterech wykładów online  w poniedziałki godz.20.00

9 stycznia- 30 stycznia  2023

opowiada PAWEŁ BIEŃ

Pewien lekarz-erudyta określił grupę współczesnych sobie malarzy mianem proroków, a od hebrajskiego terminu utworzył nazwę – nabiści. Począwszy od 1888 roku działał więc we Francji frakcja wieszcząca nową sztukę, korzystając obficie z tradycji postimpresjonistów, ale także symbolizmu i prerafaelitów. I choć utyskiwano, że wszyscy byli „rozpaczliwie poważni”, to ich malarstwo pełne jest zmysłowości i żywiołowej radości z koloru. Ostatnia wystawa grupy odbyła się w 1899 roku, ale oddziaływanie nabistów dostrzegalne było jeszcze daleko w głąb XX stulecia.

9 I 2023 – Paul Sérusier 

Malarstwo Sérusiera to podróż przez sielską bretońską prowincję, świat tajemniczych misteriów i pierwotnych rytuałów. Malarz równie biegle władający łaciną, greką i farbami olejnymi uwodził nie tylko publiczność paryskich wystaw, ale także naszą znakomitą rodaczkę – Gabrielę Zapolską.

Pamiątką romansu polskiej dramaturżki z malarzem była kolekcja prac nabisty zgromadzona przez aktorkę. Niestety, imponujący zbiór aktorki uległ w znacznej mierze rozproszeniu, na szczęście – płótna Sérusiera do dziś są jednym z cenniejszych przykładów sztuki francuskiej przełomu wieków w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie.

16 I 2023 – Félix Vallotton 

W 1892 roku Félix Vallotton dołącza do grona nabistów. Po młodzieńczej fascynacji sztuką Holbeinem, Dürerem i da Vincim pozostał mi świetny malarski warsztat, który teraz – pochodzący z Lozanny twórca – spożytkuje krystalizując swój indywidualny styl.

Prędko Vallotton okrzyknięty zostanie wirtuozem światła, z niezrównaną maestrią malując kameralne sceny we wnętrzach i monumentalne w wyrazie pejzaże, podziwiane przez publiczność niezliczonych wystaw, ale także zaprzyjaźnionych artystów, a wśród Vallottona nie zabrakło tak pomnikowych nazwisk jak Stéphane Mallarmé, Marcel Proust, Eric Satie czy Claude Debussy.

23 I 2023 -Édouard Vuillard

Malarski świat Vuillarda krytycy charakteryzowali jako “spokojne, przytulne wnętrza, kobiety przy czytaniu, hafcie czy domowych zajęciach”, nie można jednak pomylić artystycznej formuły Vuillarda z ciszą wnętrz dawnych Holendrów czy biedermeierowskimi hafciarkami.

Jak trafnie spostrzegła Maria Rzepińska “atmosfera spokojnego szczęścia i pogody nie płynie z doboru desygnatów, lecz z kunsztownej tkanki barwnej”, która w obrazach Vuillarda urzeka, olśniewa i koi. Jak malował człowiek, o którym z uznaniem pisano, że “w jego sztuce nie ma nic z doktryny” zobaczymy z Pawłem Bieniem podczas spotkania 23 stycznia.

30 I 2023 – Maurice Denis

Zanim jeszcze Gauguin wybierze się na Polinezję, Maurice Denis wspierany przez Paula Sérusiera położy podwaliny pod nowe rozumienie malarstwa. W jego esencjonalnej definicji mieścić się będzie to, czemu inni skłonni byliby poświęcać opasłe traktaty: „obraz, zanim stał się nagą kobietą, rumakiem bojowym, czy jakąś inną anegdotą, jest przede wszystkim powierzchnią płaską, pokrytą kolorami ułożonymi w pewnym porządku”. I teraz należało zaprząc „rumaki bojowe” do walki o nowy „porządek”. Jak widział go Maurice Denis – najdobitniej świadczy nie teoria, a jego malarska praktyka.

Kiedy w 1890 roku na łamach czasopisma „Art et critique” publikował swoją „Definicję neotradycjonalizmu”, deklarował: „rolą artysty nie jest niewolnicza imitacja natury, lecz nadawanie formy wizualnej własnym marzeniom”. O spełnionych w malarskiej rzeczywistości marzeniach Maurice’a Denisa opowie 30 stycznia Paweł Bień.

Poeta, historyk sztuki, kulturoznawca, muzealnik i publicysta. Autor książki poetyckiej „Światłoczułość” (Łódź 2021) kilkudziesięciu tekstów popularno-naukowych, relacji z muzealnych podróży, programów towarzyszących wystawom, popularyzatorskich materiałów wideo i podcastów. Adiunkt w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Ukończył z wyróżnieniem Międzyobszarowe Indywidualne Studia Humanistyczne i Społeczne na uniwersytetach Wrocławskim (2016) i Warszawskim (2018). Regularnie publikuje teksty o malarstwie na portalu NiezłaSztuka.net, prowadzi autorski cykl „Słuchanie obrazów” w „Ruchu Muzycznym”, na łamach kwartalnika „Karkonosze” od siedmiu lat pisze o kulturze Sudetów Zachodnich.

Wygłaszał wykłady na zaproszenie m.in. Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Muzeum Narodowego w Warszawie, warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina oraz Biur Wystaw Artystycznych i licznych fundacji.

W Fundacji ArtTransfer podczas swoich poniedziałkowych spotkań opowiada o malarstwie XIX i XX wieku.