ZBLIŻENIA I KONTEKSTY

ZOOM NA WIEDEŃ- ZBLIŻENIA I KONTEKSTY

ARCYDZIEŁA Z WIEDEŃSKICH KOLEKCJI

cykl 5 wykładów online w piątki godz. 20.00

11 listopada- 9 grudnia 2022

opowiada KATARZYNA WESOŁOWSKA-EISL

              Co sprawia, że jakiś obraz uchodzi w opinii historyków sztuki i publiczności za arcydzieło? Czy zawsze miał taki status? Dlaczego do danego dzieła podróżują miłośnicy sztuki i turyści z całego świata by zrobić sobie na jego tle selfie, podczas gdy wiszące obok obrazy podobnej klasy nie wzbudzają podobnych emocji i zainteresowania? Czy sprawia to nazwisko artysty? Jakaś anegdota związana z powstaniem obrazu? Czy dzieło było równie sławne w epoce, w której powstało? A może po prostu chodzi o walory czysto malarskie obrazu, mistrzowsko, z rozmachem nałożone impasty, delikatne laserunki, niepowtarzalne barwy, nietypowe ujęcie tematu lub głębokie spojrzenie sportretowanej osoby, które długo po wizycie w muzeom nie daje widzowi o sobie zapomnieć?

W cotygodniowym listopadowym cyklu poszukamy odpowiedzi na te pytania. Jego bohaterami są arcydzieła powstałe w różnych epokach i kręgach kulturowych, reprezentujące różne gatunki malarskie od portretu, po alegorie i scenę religijna. Uwagę nasza skierujemy na najsłynniejsze obrazy z kolekcji wiedeńskiego Muzeum Historii Sztuki. Zapraszamy na cykl opowieści o dziełach Jana van Eycka, Pietera Bruegla, Caravaggia i Johannesa Vermeera.

„Portret Kardynała Niccolo Albergati (?)” Jana van Eycka, 1438, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń

11 listopada

Obraz przeniesie nas w wiek XV, w czasy księcia Filipa Dobrego, kiedy to Niderlandy Burgundzkie przeżywały wyjątkowy rozkwit kultury dworskiej i miejskiej. Jan van Eyck, ulubiony nadworny malarz księcia, wyrusza w 1435 roku z Brugii do Arras, gdzie odbywa się pokojowy kongres mający położyć kres trwającej od dziesięcioleci wrogości między Francją a Burgundią, uwikłaną w wojnę stuletnia między Anglią i Francją. Jan van Eyck miał portretować ważne osobistości obecne na kongresie. Jedną z nich był Kardynał Niccolo Albergati. Van Eyck wykonał tam rysunek srebrnym sztyftem, jedyny zachowany szkic artysty, by w trzy lata później namalować na jego podstawie portret kardynała. Skąd zatem znak zapytania w tytule obrazu, czy badacze nie są zgodni co do tego, kogo przedstawia obraz van Eycka?

„Wojna postu z karnawałem” Pietera Bruegla st., 1559, Kunsthistorischesmuseum, Wiedeń

18 listopada

Tym razem udamy się do XVI-wiecznej Flandrii, kiedy życie człowieka toczyło się według cyklu zmieniających się pór roku, świąt religijnych oraz obyczajów wywodzących się często z czasów przedchrześcijańskich. Czas pomiędzy świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocy, czyli okres karnawału i postu przedstawił Bruegel w konwencji „Wimmelbild” (dosł. tętniący życiem) – wielkoformatowego obrazu łączącego w sobie szereg niepowiązanych ze sobą scen i postaci. Ze względu na obfitość elementów wzrok widza gubi się w szczegółach. Nie wiadomo dokładnie w którym miejscu obrazu zacząć naszą opowieść…

 „Madonna różańcowa” Caravaggia, 1601, Kunsthistorischesmuseum, Wiedeń

25 listopada

Rzym przełomu XVI i XVII wieku to miejsce dla młodego malarza niebezpieczne i fascynujące. Przybyły z prowincji Caravaggio szybko zdobywa sobie uznanie możnych mecenasów. Jednak nie wszystkie jego dzieła zajmą przeznaczone dla nich miejsca w kościołach. Co sprawi, że dzieła Caravaggia, podejmujące typowo kontrreformacyjne tematy, jak nasza „Madonna różańcowa” były zbyt nowatorskie, by zaakceptowały je instytucje kościelne? Zapraszam na opowieść o Rzymie, kontrreformacji, Caravaggiu i jego arcydziele z kolekcji wiedeńskiej.

„Alegoria malarstwa” Johannesa Vermeera, 1666-68, Kunsthistorischesmuseum, Wiedeń

2 grudnia

Jeszcze raz udajemy się na północ Europy, by zagłębić się w skomplikowaną Alegorię Malarstwa Johannesa Vermeera. Szacuje się, że tylko w Republice Zjednoczonych Prowincji, zwanej potocznie Holandią, powstało w XVII wieku około 5 milionów obrazów. Artyści musieli więc rywalizować ze sobą na rynku dziel sztuki. Naszą opowieść o Vermeerze i XVII wiecznej Holandii zaczniemy od pytania jaki status społeczny miał artysta w tamtym czasie. I co mogło być powodem do namalowania dzieła, odbiegającego tematycznie od innych znanych nam prac artysty.

„Pocałunek” Gustava Klimta, 1907-8,Belvedere, Wiedeń

9 grudnia

Opowieścią o najsłynniejszym obrazie Klimta zakończymy cykl „ZOOM na Wiedeń – Zbliżenia i konteksty. Arcydzieła z wiedeńskich kolekcji”.

Obraz przeniesie nas nie tylko do Wiednia przełomu wieków. Zajrzymy również do Centrum Gustava Klimta w Attersee. W opowieści o tym dziele i samym artyście poruszymy również kontekst, na jaki badacze Klimta zwracają w ostatnich latach szczególną uwagę, jego twórczość badana jest nie tylko pod kątem historii sztuki ale w ramach projektów interdyscyplinarnych jako współczesny fenomen kulturowy.

Jednocześnie spotkanie to otwiera serie poświęconą sztuce austriackiej.