RAFAEL I MICHAŁ ANIOŁ-jesienne wystawy w Wiedniu

ZOOM NA JESIENNY WIEDEŃ

22 października ( niedziela) godz. 20.00

opowiada KATARZYNA WESOŁOWSKA-EISL

Pierwszy jesienny Zoom na Wiedeń 22 października poświęcimy dwóm wystawom sztuki nowożytnej: Rafael. Złoto i jedwab w Kunsthistorisches Museum oraz Michał Anioł i naśladowcy w Albertinie.

W przypadku obu wystaw nazwiska jednych z najbardziej cenionych twórców renesansu Rafaela Santi oraz Michała Anioła są punktem wyjścia do rozważań nad wpływem twórczości tychże artystów na następne pokolenia twórców.

RAFAEL. ZŁOTO I JEDWAB

Jesienna wystawia w Kunsthistorisches Museum jest przede wszystkim prezentacją gobelinów, których kolekcja będąca niegdyś własnością cesarską, należy do najważniejszych na świecie.

Widok wystawy, © KHM-Museumsverband

Punktem wyjścia naszej ekspozycji są oryginalne szkice Rafaela do wykonanych przez niego kartonów, według których powstała następnie seria gobelinów do kaplicy sykstyńskiej. Oto początek tej historii:

Nie wiadomo, jak rozwinęłaby się flamandzka sztuka gobelinów, gdyby nie kochający sztukę papież Leon X (1475-1521). W 1515 roku zamówił on serię 10 gobelinów z Dziejów Apostolskich do Kaplicy Sykstyńskiej i powierzył projekt Rafaelowi, który był wówczas u szczytu swojej kariery.

Oryginalne wielkoformatowe modele Rafaela, które wyglądały jak monumentalne obrazy, zostały mistrzowsko wykonane w technice gobelinu przez brukselską manufakturę Pietera van Aelsta. Na Boże Narodzenie 1519 roku siedem gobelinów było już ukończonych i mogły zostać zaprezentowane w miejscu przeznaczenia.

Giorgio Vasari, włoski artysta i biograf Rafaela, był zachwycony końcowym efektem:

„Dzieło wydaje się bardziej cudem niż dziełem człowieka, ponieważ są w nim wody, zwierzęta, domy, tak dobrze wykonane, że wyglądają nie jak tkane, ale jak malowane pędzlem”.

Cudowny połów ryb; Tytuł serii: Sceny z Dziejów Apostolskich;Projekt: Raffaello Sanzio da Urbino, gen. Rafael (1483-1520) i warsztat, ok. 1515/16; Wykonanie: Jakob I. Geubels († przed 1605), Bruksela, ok. 1600 Wełna, jedwab;Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu

Jak mało które medium malarskie, ogromne gobeliny wykorzystywane były przez arystokratyczne domy, a także przez Kościół katolicki w celach propagandowych.

Ich luksusowy charakter wyrażał się w użyciu drogich materiałów, takich jak złote i srebrne nici, jedwab i wełna, a także w długim, a przez to kosztownym procesie produkcji. Na wystawie zapoznamy się można również z technikami produkcji tych ogromnych tkanin.

Sześć z tych gobelinów opartych na projektach Rafaela rozpoczyna naszą obszerną wystawę. Wśród nich jest imponujący gobelin Śmierć Ananiasza – wypożyczony z Muzeów Watykańskich.

Raffaello Sanzio da Urbino, gen. Rafael (1483-1520), około 1515; Rysunek piórkiem i tuszem w kolorze brązowym nad rysunku przygotowawczym w czarnym ołówku, Wiedeń, Albertina

Oprócz gobelinów opartych na projektach włoskiego geniusza, prezentowane są tkaniny pochodzące głównie z własnych zbiorów muzeum, które zapewniają wgląd w dalszy rozwój brukselskiej sztuki gobeliniarskiej, pokazują też wpływ Rafaela na projekty artystów flamandzkich.

Podsumowaniem wystawy jest wspaniały gobelin Szkoła Ateńska, oparty na fresku Rafaela ze Stanza della Segnatura (Watykan).

 MICHAŁ ANIOŁ. Kanon męskiego aktu 

Wystawa opowiada o powstaniu i sile kanonu męskiego aktu stworzonego przez Michała Anioła na przełomie wiekow XV i XVI. Jak często mamy okazje oglądać oryginalne rysunki takich mistrzów jak Rafael, Dürer, Rubens czy Rembrandt? Na wystawie prezentowane jest 18 oryginalnych szkiców Michała Anioła, w tym 12 z kolekcji Albertiny oraz wspaniałe przykłady prac twórców wchodzących w dialog z kanonem przedstawienia aktu męskiego, jaki stworzył.

Bitwa pod Casciną lub Kłębowisko nagich ciał

Jednym z najciekawszych momentów wystawy są trzy szkice do Bitwy pod Casina.

Michał Anioł Buonarroti, szkic do Bitwy pod Casina, ok. 1504;czarna kreda, podkreślona bielą, ALBERTINA, Wiedeń

Około 1504 roku Michał Anioł otrzymał zlecenie wykonania monumentalnego fresku przedstawiającego bitwę pod Casciną dla Palazzo Vecchio we Florencji. Na przeciwległej ścianie Leonardo da Vinci namaluje bitwę pod Anghiari. Obaj artyści rywalizują o idealne przedstawienie ludzkiego ciała w bitewnym zgiełku. Dzieło Michała Anioła, przygotowane jedynie na kartonie, przedstawia bitwę Florentczyków z Pizańczykami w 1364 r. Kąpiąca się w Arno florencka armia zostaje zaskoczona atakiem wrogich wojsk. Żołnierze szybko muszą chwycić za broń. W licznych rysunkach Michał Anioł zajmuje się skomplikowanymi motywami ruchu w męskich aktach. Odzwierciedlają one ideał, który ustanowił kanon obowiązujący przez wieki: męski akt poruszony wewnętrznym napięciem.

W XVII wieku dwa dwie postawy kształtują relację z Michałem Aniołem: dla Petera Paula Rubensa, który czci i kolekcjonuje rysunki Michała Anioła, Florentczyk staje się niedoścignionym wzorem. Mistrzowi temu przeciwstawiał się Rembrandt, który w przeciwieństwie do Michała Anioła kładł nacisk na przedstawianie niewyidealizowanego, rzeczywistego ludzkiego wizerunku i nie stronił od brzydoty.

Rembrandt Harmensz. van Rijn, Adam i Ewa (Upadek) 1638, akwaforta;ALBERTINA, Wiedeń

W XVIII wieku Pompeo Batoni i Anton Raphael Mengs, główni mistrzowie klasycyzmu, odkrywają na nowo w dziełach Michała Anioła równowagę między ideałem starożytnej rzeźby a studium natury.

W wieku XX ten idealny kanon musiał ustąpić miejsca radykalnie nowym obrazom człowieka. Świetnymi przykładami są tu prace Egona Schiele i Gustava Klimta.

Egon Schiele, Autoportret, 1910;ALBERTINA, Wiedeń

KUP BILET